- بچنگ آمدن (مُ غامْ مَ)
به دست آمدن. نصیب شدن:
ز گستردنیها و از بوی و رنگ
ببین تا ز گنجت چه آید بچنگ.
فردوسی.
و رجوع به چنگ شود
ز گستردنیها و از بوی و رنگ
ببین تا ز گنجت چه آید بچنگ.
فردوسی.
و رجوع به چنگ شود
معنی بچنگ آمدن - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
بسته شدن، بسته شدن راه و مجرا
باز ایستادن هر جسم مایع که از جایی جاری باشد
باز ایستادن هر جسم مایع که از جایی جاری باشد
(مَ عَ)
لغت نامه دهخدا
تنگ آمدن. به جان آمدن. عاجز و ملول شدن. (آنندراج) :
هست برین فرش دورنگ آمده
هر کسی از کار بتنگ آمده.
نظامی.
بتنگ آمد دل از بی همدمیها رو بکوه آرم
مگر آنجا کنم پیوند فریادی به فریادی.
صائب
هست برین فرش دورنگ آمده
هر کسی از کار بتنگ آمده.
نظامی.
بتنگ آمد دل از بی همدمیها رو بکوه آرم
مگر آنجا کنم پیوند فریادی به فریادی.
صائب
(مَ)
لغت نامه دهخدا
سست و ضعیف شدن. (ناظم الاطباء).
- بسنگ آمدن پا و سنگ آمدن، کنایه از زخمی شدن پا باشد. (از آنندراج)
- بسنگ آمدن پا و سنگ آمدن، کنایه از زخمی شدن پا باشد. (از آنندراج)
(غَ لَ خوَرْ خُرْ دَ)
لغت نامه دهخدا
عار داشتن. شرم داشتن:
بدو گفت رستم به یک ترک جنگ
همانا نسازد که آیدش ننگ.
فردوسی.
با چنین کم دشمنان کی خواجه آغازد به جنگ
اژدها را حرب ننگ آید که با حربا کند.
منوچهری.
- ننگ آمدن کسی را از چیزی، از آن عار داشتن. ننگ داشتن. دون شأن خود دانستن:
تو چون یافتی ننگریدی به گنج
که ننگ آمدت زین سرای سپنج.
فردوسی.
ز مردان از این پیش ننگ آمدت
زبون بود مرد ار به جنگ آمدت.
اسدی.
زنان و مخنثان را برگمارندتا از معشوق او حکایتهای زشت ناپسندیده که مردم را از آن ننگ آید و نفرت آرد، می گویند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی).
ننگ آید عشق را از نور عقل
بد بود پیری در ایام صبا.
مولوی.
ز علمش ملال آید از وعظ ننگ
شقایق ز باران نروید ز سنگ.
سعدی.
که ننگ آیدش رفتن از پیش تیر
برادر به چنگال دشمن اسیر.
سعدی
بدو گفت رستم به یک ترک جنگ
همانا نسازد که آیدش ننگ.
فردوسی.
با چنین کم دشمنان کی خواجه آغازد به جنگ
اژدها را حرب ننگ آید که با حربا کند.
منوچهری.
- ننگ آمدن کسی را از چیزی، از آن عار داشتن. ننگ داشتن. دون شأن خود دانستن:
تو چون یافتی ننگریدی به گنج
که ننگ آمدت زین سرای سپنج.
فردوسی.
ز مردان از این پیش ننگ آمدت
زبون بود مرد ار به جنگ آمدت.
اسدی.
زنان و مخنثان را برگمارندتا از معشوق او حکایتهای زشت ناپسندیده که مردم را از آن ننگ آید و نفرت آرد، می گویند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی).
ننگ آید عشق را از نور عقل
بد بود پیری در ایام صبا.
مولوی.
ز علمش ملال آید از وعظ ننگ
شقایق ز باران نروید ز سنگ.
سعدی.
که ننگ آیدش رفتن از پیش تیر
برادر به چنگال دشمن اسیر.
سعدی
اکبار. (المصادر زوزنی). عظیم شمردن. عظیم و مهم جلوه کردن: چون خبر به عمرو (لیث) رسید آن (شکست لشکریان وی) او را بزرگ آمد و دولت دیرینه گشته... (تاریخ سیستان).
به کتّابش آن روز سابق نبرد
بزرگ آمدش طاعت از طفل خرد.
(بوستان).
به کتّابش آن روز سابق نبرد
بزرگ آمدش طاعت از طفل خرد.
(بوستان).
(مَ وَ)
لغت نامه دهخدا
راضی بودن. (ناظم الاطباء) : قدن، بسند آمدن چیزی. (منتهی الارب). احساب. (تاج المصادر بیهقی).
(مُ وَ رَ)
لغت نامه دهخدا
به دست آوردن. در اختیار گرفتن. به دست کردن:
باز دستم بزیر سنگ آورد
باز پای دلم بچنگ آورد.
انوری.
ز شیرین مهر بردارم دگربار
شکرنامی بچنگ آرم دگربار.
نظامی
باز دستم بزیر سنگ آورد
باز پای دلم بچنگ آورد.
انوری.
ز شیرین مهر بردارم دگربار
شکرنامی بچنگ آرم دگربار.
نظامی
(پَ / پِ بَ شُدَ)
لغت نامه دهخدا
تأخیر کردن:
ز کارش نیامد زمانی درنگ
چنین باشد آن کو بود مرد جنگ.
فردوسی.
، ماندن. اقامت کردن. توقف کردن:
به رفتن دو هفته درنگ آمدش
تن آسان خراسان به چنگ آمدش.
فردوسی.
چو آباد جایی بچنگ آمدش
برآسود و چندی درنگ آمدش.
فردوسی.
، مماطله کردن. اهمال کردن. دست دست کردن:
که تنها بر او به جنگ آمدی
چو رفتی به رزمش درنگ آمدی.
فردوسی
ز کارش نیامد زمانی درنگ
چنین باشد آن کو بود مرد جنگ.
فردوسی.
، ماندن. اقامت کردن. توقف کردن:
به رفتن دو هفته درنگ آمدش
تن آسان خراسان به چنگ آمدش.
فردوسی.
چو آباد جایی بچنگ آمدش
برآسود و چندی درنگ آمدش.
فردوسی.
، مماطله کردن. اهمال کردن. دست دست کردن:
که تنها بر او به جنگ آمدی
چو رفتی به رزمش درنگ آمدی.
فردوسی
(مُ قَ مَ)
لغت نامه دهخدا
فریاد رسیدن. آواز آمدن. آوایی شنیده شدن: حیلتی ساخت در کشتن فور به آنکه از جانب لشکر فور بانگی به نیرو آمد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 90).
خاقان اکبر کز فلک بانگ آمدش کالامر لک
در پای او دست ملک روح معلا ریخته.
خاقانی.
ناله ها کردم چنان کز چرخ بانگ آمد که بس
ای عفی اﷲ در تو گویی ذره ای ز آن درگرفت.
خاقانی.
بانگ آمد از قنینه کاباد بر خرابی
دریاب کار عشرت گر مرد کار آبی.
خاقانی.
- بانگ برآمدن، آوا برخاستن. آهنگ بلند شدن. فریاد و فغان برخاستن. آوا درافتادن: و خوارزمشاه آنگاه خبر یافت که بانگ غوغا از شهر برآمد که در پای وی رسن کرده بودند و میکشیدند. (تاریخ بیهقی).
نای چو شهزادۀ حبش که زند چشم
بانگش از آهنگ ده غلام برآمد.
خاقانی.
شی ٔ اللهی بزن که برآید ز خانه بانگ
یا اللهی بگو که گشایند بر تو در.
خاقانی.
بانگ برآمد ز خرابات من
کی سحر اینست مکافات من.
نظامی.
زهر بیاور که از اجزای من
بانگ برآید به ارادت که نوش.
سعدی (طیبات).
گر بانگ برآید که سری در قدمی رفت
بسیار بگویید که بسیار نباشد.
سعدی (طیبات).
در خرمی بر سرائی ببند
که بانگ زن از وی برآید بلند.
سعدی (بوستان).
ناگه ز خانه بانگ برآید که خواجه مرد.
سعدی.
استنقاع، بانگ برآمدن. (تاج المصادر بیهقی).
- به بانگ آمدن، به آواز آمدن. خواندن. متغنی شدن: عندلیب هنر به بانگ آمد. (از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 387)
خاقان اکبر کز فلک بانگ آمدش کالامر لک
در پای او دست ملک روح معلا ریخته.
خاقانی.
ناله ها کردم چنان کز چرخ بانگ آمد که بس
ای عفی اﷲ در تو گویی ذره ای ز آن درگرفت.
خاقانی.
بانگ آمد از قنینه کاباد بر خرابی
دریاب کار عشرت گر مرد کار آبی.
خاقانی.
- بانگ برآمدن، آوا برخاستن. آهنگ بلند شدن. فریاد و فغان برخاستن. آوا درافتادن: و خوارزمشاه آنگاه خبر یافت که بانگ غوغا از شهر برآمد که در پای وی رسن کرده بودند و میکشیدند. (تاریخ بیهقی).
نای چو شهزادۀ حبش که زند چشم
بانگش از آهنگ ده غلام برآمد.
خاقانی.
شی ٔ اللهی بزن که برآید ز خانه بانگ
یا اللهی بگو که گشایند بر تو در.
خاقانی.
بانگ برآمد ز خرابات من
کی سحر اینست مکافات من.
نظامی.
زهر بیاور که از اجزای من
بانگ برآید به ارادت که نوش.
سعدی (طیبات).
گر بانگ برآید که سری در قدمی رفت
بسیار بگویید که بسیار نباشد.
سعدی (طیبات).
در خرمی بر سرائی ببند
که بانگ زن از وی برآید بلند.
سعدی (بوستان).
ناگه ز خانه بانگ برآید که خواجه مرد.
سعدی.
استنقاع، بانگ برآمدن. (تاج المصادر بیهقی).
- به بانگ آمدن، به آواز آمدن. خواندن. متغنی شدن: عندلیب هنر به بانگ آمد. (از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 387)
(اُف ف گُ تَ)
لغت نامه دهخدا
نزدیک آمدن. (ناظم الاطباء) :
چنین تاشب تیره آمد به تنگ
برو چیره شد دست پور پشنگ.
فردوسی.
که توران سپه سوی جنگ آمدند
رده برکشیدند و تنگ آمدند
بدانگه که تیره شب آمد به تنگ
گوان آرمیدندیکسر ز جنگ.
فردوسی.
همیدون شکسته ببندش چو سنگ
ببر تا دو کوه آیدت پیش تنگ.
فردوسی.
بدانگه که سهراب آهنگ جنگ
نمود و گه رفتن آمدش تنگ.
فردوسی.
بر من تنگ فرازآی و لبت پیش من آر
تا بگیرم به دو انگشت و دهم بوسه بر آن.
فرخی.
چو تنگ آمدندی بجستی ز جای
گرفتی سروشان فکندی ز پای.
اسدی.
تنگ آمده ست عید و ندانم ز دست تنگ
توجیه خشک میوۀ عید من از کجا؟
سوزنی.
فرازآمد به گرد بارگه تنگ
به تندی کرد سوی خسرو آهنگ.
نظامی.
چو آمد به دروازۀ شهر تنگ
ندیدش دری زآهن و چوب و سنگ.
نظامی.
تنگ دو مرغ آمده در یکدگر
وز دل شه قافیه شان تنگتر.
نظامی.
- به تنگ اندرآمدن، نزدیک شدن. نزدیک آمدن:
چو شاه اردشیر اندرآمد به تنگ
پذیره شدش کرد بی مر به جنگ.
فردوسی.
، پریشان گردیدن و به ستوه آمدن. مغموم و محزون شدن. خشمناک شدن. (ناظم الاطباء). ستوه شدن. (یادداشت مرحوم دهخدا) (فرهنگ فارسی معین). زله شدن. سخت آمدن. ناگوار آمدن. بجان آمدن. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). ملول گشتن. آزرده شدن. (فرهنگ فارسی معین). کنایه از عاجز و ملول شدن از چیزی. (آنندراج) :
باز چو تنگ آیی از این تنگنای
دامن خورشید کشی زیر پای.
نظامی.
شه چو تنگ آمدی ز تنگی کار
یکسواره برون شدی به شکار.
نظامی.
چنان تنگ آمد از شوریدن بخت
که بر باید گرفتش زین جهان رخت.
نظامی.
به خدمت خواند و کردش خاص درگاه
به تنهایی مگرتنگ آید آن ماه.
نظامی.
زین سبب تو از ضریر مهتدی
رو بگردانیدی و تنگ آمدی.
مولوی.
- به تنگ آمدن، به ستوه آمدن. ملول گشتن. (فرهنگ فارسی معین) :
دولتئی باید صاحب درنگ
کز قدری بار نیاید به تنگ.
نظامی.
به تنگ آمد شبی از تنگ حالی
که بود آن شب بر او مانند سالی.
نظامی.
چو بر پشتۀ خاره سنگ آمدم
ز بس تنگی ره به تنگ آمدم.
نظامی.
وجودم به تنگ آمد از جور تنگی
چو یأجوج بگذشتم از سد سنگی.
سعدی.
که موران چون به گرد آیند بسیار
به تنگ آید روان در حلق ضیغم.
سعدی.
از حسرت دهانش آمد به تنگ جانم
خود کام تنگدستان کی زآن دهن برآید؟
حافظ.
گویی از صحبت ما نیک به تنگ آمده بود
بار بربست و به گردش نرسیدیم و برفت.
حافظ.
گرگ غلبه کرده بود و خلق از آن قوی به تنگ آمده بودند، خصوصاً درشب. (انیس الطالبین بخاری).
، بی وسعت و دشوار گردیدن. ضیق و سخت و غیرقابل تحمل شدن: تا عرصۀ خراسان از وجود ما تنگ آید به مهر بی مبین و ملجئی معین مستظهر باشیم. (ترجمه تاریخ یمینی).
ور پذیرایی چوبرخوانی قصص
مرغ جانت تنگ آید در قفص.
مولوی.
ز دیدار هم تا بحدی رمان
که بر هر دو تنگ آمدی آسمان.
(بوستان).
حاکم دست ازو بداشت و ملامت کردن گرفت که جهان بر او تنگ آمده بود که دزدی نکردی الا از خانه ای چنین... (گلستان).
مجال صبر تنگ آمد به یک بار
حدیث عشق بر صحرا فکندیم.
سعدی.
، کم و قلیل شدن. نادر و نامیسر شدن. کم آمدن. در مضیقۀ چیزی قرار گرفتن:
مرا غله تنگ آمد اندر درو
شما را کنون میدمد سبزه نو.
(بوستان)
چنین تاشب تیره آمد به تنگ
برو چیره شد دست پور پشنگ.
فردوسی.
که توران سپه سوی جنگ آمدند
رده برکشیدند و تنگ آمدند
بدانگه که تیره شب آمد به تنگ
گوان آرمیدندیکسر ز جنگ.
فردوسی.
همیدون شکسته ببندش چو سنگ
ببر تا دو کوه آیدت پیش تنگ.
فردوسی.
بدانگه که سهراب آهنگ جنگ
نمود و گه رفتن آمدش تنگ.
فردوسی.
بر من تنگ فرازآی و لبت پیش من آر
تا بگیرم به دو انگشت و دهم بوسه بر آن.
فرخی.
چو تنگ آمدندی بجستی ز جای
گرفتی سروشان فکندی ز پای.
اسدی.
تنگ آمده ست عید و ندانم ز دست تنگ
توجیه خشک میوۀ عید من از کجا؟
سوزنی.
فرازآمد به گرد بارگه تنگ
به تندی کرد سوی خسرو آهنگ.
نظامی.
چو آمد به دروازۀ شهر تنگ
ندیدش دری زآهن و چوب و سنگ.
نظامی.
تنگ دو مرغ آمده در یکدگر
وز دل شه قافیه شان تنگتر.
نظامی.
- به تنگ اندرآمدن، نزدیک شدن. نزدیک آمدن:
چو شاه اردشیر اندرآمد به تنگ
پذیره شدش کرد بی مر به جنگ.
فردوسی.
، پریشان گردیدن و به ستوه آمدن. مغموم و محزون شدن. خشمناک شدن. (ناظم الاطباء). ستوه شدن. (یادداشت مرحوم دهخدا) (فرهنگ فارسی معین). زله شدن. سخت آمدن. ناگوار آمدن. بجان آمدن. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). ملول گشتن. آزرده شدن. (فرهنگ فارسی معین). کنایه از عاجز و ملول شدن از چیزی. (آنندراج) :
باز چو تنگ آیی از این تنگنای
دامن خورشید کشی زیر پای.
نظامی.
شه چو تنگ آمدی ز تنگی کار
یکسواره برون شدی به شکار.
نظامی.
چنان تنگ آمد از شوریدن بخت
که بر باید گرفتش زین جهان رخت.
نظامی.
به خدمت خواند و کردش خاص درگاه
به تنهایی مگرتنگ آید آن ماه.
نظامی.
زین سبب تو از ضریر مهتدی
رو بگردانیدی و تنگ آمدی.
مولوی.
- به تنگ آمدن، به ستوه آمدن. ملول گشتن. (فرهنگ فارسی معین) :
دولتئی باید صاحب درنگ
کز قدری بار نیاید به تنگ.
نظامی.
به تنگ آمد شبی از تنگ حالی
که بود آن شب بر او مانند سالی.
نظامی.
چو بر پشتۀ خاره سنگ آمدم
ز بس تنگی ره به تنگ آمدم.
نظامی.
وجودم به تنگ آمد از جور تنگی
چو یأجوج بگذشتم از سد سنگی.
سعدی.
که موران چون به گرد آیند بسیار
به تنگ آید روان در حلق ضیغم.
سعدی.
از حسرت دهانش آمد به تنگ جانم
خود کام تنگدستان کی زآن دهن برآید؟
حافظ.
گویی از صحبت ما نیک به تنگ آمده بود
بار بربست و به گردش نرسیدیم و برفت.
حافظ.
گرگ غلبه کرده بود و خلق از آن قوی به تنگ آمده بودند، خصوصاً درشب. (انیس الطالبین بخاری).
، بی وسعت و دشوار گردیدن. ضیق و سخت و غیرقابل تحمل شدن: تا عرصۀ خراسان از وجود ما تنگ آید به مهر بی مبین و ملجئی معین مستظهر باشیم. (ترجمه تاریخ یمینی).
ور پذیرایی چوبرخوانی قصص
مرغ جانت تنگ آید در قفص.
مولوی.
ز دیدار هم تا بحدی رمان
که بر هر دو تنگ آمدی آسمان.
(بوستان).
حاکم دست ازو بداشت و ملامت کردن گرفت که جهان بر او تنگ آمده بود که دزدی نکردی الا از خانه ای چنین... (گلستان).
مجال صبر تنگ آمد به یک بار
حدیث عشق بر صحرا فکندیم.
سعدی.
، کم و قلیل شدن. نادر و نامیسر شدن. کم آمدن. در مضیقۀ چیزی قرار گرفتن:
مرا غله تنگ آمد اندر درو
شما را کنون میدمد سبزه نو.
(بوستان)
(نِ)
لغت نامه دهخدا
بازایستادن. (ناظم الاطباء) (فرهنگ فارسی معین). چون بند آمدن زبان، عرم. (ترجمان القرآن). شدب و شذبه. سکر. (منتهی الارب) ، بند و مفصل. (آنندراج)
راه بندان شدن، بسته شدن، سد شدن، مسدود شدن
متضاد: باز شدن، باز ایستادن، قطع شدن، متوقف شدن، موقوف شدن، از کار افتادن، از حرکت بازماندن، بی حرکت شدن
متضاد: باز شدن، باز ایستادن، قطع شدن، متوقف شدن، موقوف شدن، از کار افتادن، از حرکت بازماندن، بی حرکت شدن